Πάρκο Πρεσπών 2000-2013: ώρα για νέα πρωτοβουλία

 

Τη στιγμή που τα ψάρια και τα πουλιά των λιμνών διασχίζουν τα σύνορα, οι αποφάσεις για το διασυνοριακό Πάρκο Πρεσπών ακόμα λαμβάνονται ξεχωριστά στις 3 χώρες

Η Διεθνής Συμφωνία του Πάρκου Πρεσπών υπογράφτηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2010 από τις τρεις χώρες που μοιράζονται τις Πρέσπες και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Από τότε τρία χρόνια πέρασαν και ακόμα δεν έχει κυρωθεί από το Ελληνικό Κοινοβούλιο, με αποτέλεσμα τα θεσμικά όργανα που προβλέπονται από τη Συμφωνία να παραμένουν ανενεργά. Την ίδια στιγμή, οργανώσεις από τις 3 χώρες, η ΕΠΠ, η MES και η PPNEA, αποφάσισαν να συστήσουν ένα διασυνοριακό Δίκτυο Περιβαλλοντικών Οργανώσεων για την Πρέσπα. Στόχος του δικτύου αυτού είναι η ενεργοποίηση της Κοινωνίας των Πολιτών για τη διασυνοριακή συνεργασία και την προστασία του Πάρκου Πρεσπών.
Η 2η Φεβρουαρίου είναι πολύ σημαντική μέρα για τις Πρέσπες. Δεν είναι μοναχά Παγκόσμια Μέρα Υγροτόπων - μέρα εορτασμού για «Υγρότοπους Διεθνούς Σημασίας» όπως η Πρέσπα - αλλά είναι και η επέτειος του Πάρκου Πρεσπών, αφού στις 2 Φεβρουαρίου 2000 οι τρεις Πρωθυπουργοί των παραλίμνιων χωρών ίδρυσαν το Πάρκο Πρεσπών, την πρώτη διασυνοριακή προστατευόμενη περιοχή στη ΝΑ Ευρώπη. Την ίδια ημέρα το 2010, οι Υπουργοί Περιβάλλοντος των 3 χωρών και ο Επίτροπος Περιβάλλοντος της Ε.Ε. υπέγραψαν τετραμερή Διεθνή Συμφωνία, η οποία δεσμεύει τα τρία κράτη και την Ευρωπαϊκή Ένωση και επιδιώκει την προστασία και διαχείριση του Πάρκου, καθώς και την ανάπτυξη των τοπικών οικονομιών και κοινωνιών με τρόπο βιώσιμο. Η Συμφωνία επίσης προβλέπει τη δημιουργία μόνιμων θεσμών για διασυνοριακή συνεργασία, και χαιρετήθηκε από τη διεθνή κοινότητα για τις σύγχρονες διαχειριστικές μεθόδους που προτείνει. Οι διασυνοριακοί θεσμοί είναι μία σύγχρονη περιβαλλοντική πρακτική που ακολουθείται και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, αλλά η Συμφωνία των Πρεσπών είναι ιδιαίτερα πρωτοποριακή ειδικά αν αναλογιστεί κανείς το πολιτικό περιβάλλον στα Βαλκάνια.
Μέσα στα τελευταία τρία έτη, η Συμφωνία έχει κυρωθεί από όλους τους υπογράφοντες εκτός από την Ελληνική Κυβέρνηση. Τώρα απομένει η Ελλάδα να ολοκληρώσει τη διαδικασία και να τηρήσει τη δέσμευση που ανέλαβε το 2010 για μια θεμελιώδη αλλαγή και βελτίωση του τρόπου με τον οποίο προστατεύεται η περιοχή. Χωρίς την οριστική κύρωση της Συμφωνίας δεν μπορούν να λειτουργήσουν τα διασυνοριακά θεσμικά όργανα που θα συντονίζουν τις δράσεις προστασίας του περιβάλλοντος των Πρεσπών. Την ίδια στιγμή, οι φορείς της περιοχής, δημόσιοι και ιδιωτικοί, συνεχίζουν τις δράσεις προστασίας, παρακολούθησης και διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος στο κομμάτι ευθύνης τους, αλλά και σε συνεργασία με τους ομολόγους τους από τις γείτονες χώρες. Ωστόσο, αυτό που λείπει είναι μία προσέγγιση του αντικειμένου από τη σκοπιά ολόκληρης της λεκάνης απορροής των Πρεσπών. Τα ύδατα, τα δάση και τα ζώα δεν γνωρίζουν σύνορα. Κι όμως στις Πρέσπες εξακολουθεί να υπάρχει μία παραδοξότητα: οι προσπάθειες για ολιστική διαχείριση του περιβάλλοντος βρίσκονται αντιμέτωπες με μία γραμμή πάνω στον χάρτη.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις της περιοχής αποφάσισαν να αναλάβουν πρωτοβουλία. Η ΕΠΠ, η MΕS και η PPNEA συναντήθηκαν σε ένα Δίκτυο Περιβαλλοντικών Οργανώσεων για την Πρέσπα, για να εργαστούν στο πνεύμα της Διεθνούς Συμφωνίας: Να διευκολύνουν την ανταλλαγή περιβαλλοντικής πληροφορίας ανάμεσα στις τρεις χώρες. Να ασκήσουν πίεση για καλύτερη διαχείριση του περιβάλλοντος. Να συνδράμουν τις τρεις χώρες σε τεχνικά ζητήματα. Και να δουλέψουν «στο πεδίο» σε από κοινού δράσεις παρακολούθησης και έρευνας της πλούσιας χλωρίδας, πανίδας και βιοτόπων που απαντώνται στο Πάρκο των Πρεσπών. Σε συνέργεια με τα Εθνικά Πάρκα και τους τοπικούς Δήμους, επιδιώκουν την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος των Πρεσπών, ακολουθώντας το παράδειγμα που μας δίνει η φύση για από κοινού, διασυνοριακή λήψη αποφάσεων για το περιβάλλον που θα κοιτάζει πιο πέρα από τα σύνορα στον χάρτη.