Φίλος των αμαρτωλών

Σάββατο Γ΄ εβδομάδος των Νηστειών, Μρ 2,14-17 (κλήση Ματθαίου)*

Ο Κύριος αρχίζοντας το δημόσιο κηρυκτικό έργο του, ως γνωστόν, κατάρτισε τον κύκλο των δώδεκα μαθητών του. Εδώ περιγράφεται η κλήση ενός απ’ αυτούς, του Ματθαίου ή Λευΐ, που ήταν τελώνης.

Αφού χάρισε την υγεία σ’ έναν παράλυτο στην Καπερναούμ, έκανε έναν περίπατο προς τη θάλασσα της Τιβεριάδος, ακολουθούμενος από τον ενθουσιασμένο λαό, στον οποίο δίδασκε τα θεία του λόγια.

Όπως κάθε κίνησή του είχε το σκοπό της, έτσι και ο περίπατός του αυτός  είχε το δικό του, όπως θα φανεί σε λίγο. Τίποτε το τυχαίο στη ζωή του Κυρίου. Περνώντας από την παραλιακή οδό είδε το Ματθαίο, το γιο του Αλφαίου, να κάθεται στο τελωνείο και του λέει·

-Ακολούθα με. Κι εκείνος σηκώθηκε αμέσως και τον ακολούθησε.

Προφανώς ο Ματθαίος ήταν εσωτερικά προετοιμασμένος. Είχε ακούσει για τον Ιησού και καλλιεργούσε την επιθυμία να τον γνωρίσει και προσωπικά. Και ο καρδιογνώστης του έδωσε αυτή την ευκαιρία, με το που πέρασε έξω από το γραφείο του. Έκανε και κάτι σπουδαιότερο ο Ιησούς γι’ αυτόν· τον κάλεσε κοντά του ως μαθητή του. Κι εκείνος δέχτηκε ταπεινά την πρόσκληση, εγκαταλείποντας το ανέντιμο επάγγελμά του. Δεν είπε· Εμένα καλείς τον βαρυνόμενο με τόσες κλοπές και αδικίες; Αλλ’ υπάκουσε και τον ακολούθησε αυτοπροαιρέτως, δείχνοντας εμπιστοσύνη στον Ιησού, όπως και ο Ιησούς του έδειξε εμπιστοσύνη.

Η ταπεινοφροσύνη του Ματθαίου φαίνεται και μέσα στο Ευαγγέλιό του. Ο ίδιος σ’ αυτό αυτοπροσδιορίζεται εξομολογητικά ως «Ματθαίος ο τελώνης», ενώ ο Λουκάς και ο Μάρκος φιλαδέλφως στα Ευαγγέλιά τους τον καλύπτουν με το άλλο όνομά του ως «Λευΐν». Δεν ήθελαν να φαίνεται ότι κάποτε ασκούσε το μισητό και επιλήψιμο επάγγελμα του τελώνου, στο οποίο ήταν γνωστός ως Ματθαίος. Άσκησαν δηλαδή προστασία στα προσωπικά του δεδομένα, όπως λέμε σήμερα.

Ο Ιωάννης χρυσόστομος ερωτά· Γιατί δεν τον κάλεσε μαζί με τον Πέτρο και τον Ιωάννη; Και απαντά· Διότι τότε δεν ήταν έτοιμος ν’ ακολουθήσει. Και τον Παύλο τον κάλεσε μετά την ανάσταση. Ως καρδιογνώστης ήξερε πότε ο καθένας τους θα τον ακολουθούσε, και τότε τον κάλεσε. Γι’ αυτό και το Ματθαίο δεν τον κάλεσε από την αρχή, που ήταν σκληρότερος, αλλά μετά από τα πολλά σημεία του και την ευρύτατη φήμη του, όταν έγινε καταλληλότερος στην υπακοή.

Υπ’ όψιν ότι τότε το έργο του τελώνου ήταν γεμάτο ντροπή και θράσος και κερδοσκοπία και εμπορία και αρπαγή. Το κέρδος μετέβαλλε τους τελώνες σε σκληρούς άδικους και άρπαγες. Όπως είπε κάποιος, άνποτε ο λύκος αφήνει το αρνί από το στόμα του, αφήνει κι ο τελώνης τα κέρδη του. Κι όμως ο Ματθαίος για το Χριστό τα άφησε όλα.

Αλλά ο Κύριος δεν ντράπηκε μέσα από εκεί να τον καλέσει, όπως και την πόρνη δεν την κάλεσε μόνο, αλλά και καταδέχτηκε να του φιλήσει τα πόδια του, να τα καταβρέξει με τα δάκρυά της, και να τα σκουπίσει με τα μαλλιά της.

Ο Ματθαίος μη μπορώντας να εκφράσει τη χαρά του με άλλον τρόπο, παραθέτει τραπέζι στο σπίτι του. Εκεί ο Ιησούς, όπως συνήθιζαν τότε, έγειρε και πήρε θέση φαγητού. Στο ίδιο τραπέζι παρακάθησαν και άλλοι πολλοί τελώνες και μη, συνάδελφοι και φίλοι του Ματθαίου, και έτρωγαν.

Οι ευσκανδάλιστοι φαρισαίοι πλησιάζουν τους μαθητάς και τους ρωτούν· (Δεν τόλμησαν να ρωτήσουν τον ίδιο οι γενναίοι, δείχνοντας ότι αρέσκονταν στα αρνητικά σχόλια και στο κουτσομπολιό)·

-«Γιατί ο διδάσκαλός σας τρώει μαζί με τους τελώνες και αμαρτωλούς;»,  εκδηλώνοντας υποτίμηση και απόρριψη της διδασκαλικής του ιδιότητος. Σα να έλεγαν· Ακούς εκεί κοτζάμ διδάσκαλος να συντρώει με τους εξώλεις και προώλεις!

Ο Κύριος βέβαια τους έδωσε την κατάλληλη απάντηση κατά το δικό τους σκεπτικό· Οι τελώνες, κατά τη γνώμη σας, τους λέει, είναι άρρωστοι ψυχικά, ενώ εσείς είστε υγιείς. Σύμφωνοι· Ποιοι έχουν ανάγκη από γιατρό, οι άρρωστοι ή οι υγιείς; Σίγουρα οι άρρωστοι. Εγώ λοιπόν ως ιατρός ψυχών και σωμάτων ήρθα για τους αρρώστους τελώνες, γι’ αυτό τρώω μαζί τους, για να τους θεραπεύσω.  Αν εσείς ως υγιείς δεν έχετε ανάγκη από γιατρό, τότε δεν έχετε θέση κοντά μου.

Προφανώς επειδή ο Κύριος παρακάθησε εδώ σ’ αυτό το τραπέζι, οι φαρισαίοι τον ονόμασαν αργότερα «φίλο των τελωνών και των πορνών». Αλλ’ ο Κύριος δεν έδινε σημασία· κύτταζε το έργο του.

Και οι φαρισαίοι μεν από αντιπάθεια τον σχολίασαν· αλλ’ ο Παύλος πώς συνιστά· Εάν κάποιος που λέγεται αδελφός είναι πόρνος ή πλεονέκτης, μ’ αυτόν δεν πρέπει ούτε και να κάθεται κανείς στο ίδιο τραπέζι και να συντρώει; Διαφωνεί με το Χριστό; Όχι, δεν διαφωνεί· Ο Παύλος με το «αδελφός» εννοεί κάποιον που είναι Χριστιανός και μετά την είσοδό του στην πίστη εξακολουθεί να είναι πόρνος ή πλεονέκτης. Αλλ’ ο Ματθαίος δεν είναι ακόμη αδελφός. Είναι ένας μόλις μετανοημένος τελώνης, που όμως, λόγω της υποδειγματικής ταπεινοφροσύνης του και της ισόβιας μετανοίας του, θα γίνει και Χριστιανός και απόστολος και ευαγγελιστής.

Συμπέρασμα· Οι τελώνες και αμαρτωλοί, που μετανοούν, όχι μόνο συγχωρούνται αλλά και προάγονται σε συνεργάτες του Χριστού, ενώ οι υποκριταί και αλαζόνες φαρισαίοι, που δίνουν στον εαυτό τους πιστοποιητικό αγιότητος, δεν μετανοούν και δεν σώζονται. Ο Κύριος δεν ήρθε να καλέσει στη μετάνοια τους αυτοδικαιωμένους της κάθε εποχής, αλλά τους ταπεινούς, στους οποίους δίνει χάρη.

Αθανάσιος Γ. Σιαμάκης, αρχιμανδρίτης

*Η κλήση του Ματθαίου διαβάζεται και το Σάββατο Ε΄ εβδομάδος του Ματθαίου (Μθ 9.9-13), καθώς και το Σάββατο Γ΄  εβδομάδος του Λουκά (Λκ 5,27-32), και στις 16 Νοε. Για το θέμα βλ. και Σιαμάκη Κ., Εισαγωγή στην Κ.Δ., σ. 97-100, και Οι τελώναι, σ. 149-165.