Η ταπεινοφροσύνη του Βαπτιστού1

Σάββατο Διακαινησίμου, Ιω 3,22-33

Υπήρξε κάποια μικρή χρονική περίοδος κατά την οποία συνέπεσε να βαπτίζουν και ο Ιωάννης ο βαπτιστής και ο Χριστός σε διπλανές περιοχές. Μια παράλληλη δράση και ένας σεβασμός του πρώτου προς τον Ιησού. Ο ευαγγελιστής Ιωάννης μας ιστορεί σχετικώς στην περικοπή μας.

Ο Ιησούς και οι μαθηταί του ήρθαν στην περιφέρεια της Ιουδαίας. Εκεί περνούσε τις ημέρες του μαζί με τους μαθητάς του, βαπτίζοντας όλους όσοι προσέρχονταν. Κάπου εκεί κοντά, στην Αινών, και πιο πέρα στη Σαλείμ, περιοχές με πολλά νερά, βάπτιζε και ο Ιωάννης  όλους όσοι έφταναν εκεί. Δεν είχε εγκλεισθεί ακόμη στη φυλακή ο Ιωάννης (22-24).

Σε μια συζήτηση ανάμεσα στους μαθητάς του Ιωάννου και κάποιου Ιουδαίου για τον καθαρισμό², προφανώς ο Ιουδαίος τους ρώτησε·

-Ποιο βάπτισμα παρέχει μεγαλύτερο καθαρισμό, του Ιωάννου ή του Ιησού; Μαθαίνοντας λοιπόν οι μαθηταί του Ιωάννου ότι ο Ιησούς βαπτίζει, τσιμπημένοι από αίσθημα ζήλειας, ήρθαν στον Ιωάννη και του ανακοίνωσαν·

- Διδάσκαλε, εκείνος που ήταν μαζί σου πέρα από τον Ιορδάνη, για τον οποίο εσύ έδωσες μαρτυρία, (προφανώς εννοούν τη βάπτιση του Ιησού, του οποίου σα ν’ απαξιούν ν’ αναφέρουν το όνομα), σου κάνει αντίπραξη· βαπτίζει, και όλοι πηγαίνουν σ’ αυτόν (25-26), νομίζοντας ότι και ο Ιωάννης θ’ αντιδράσει ζηλότυπα.

Αλλ’ ο Ιωάννης που κατάλαβε ότι του μιλούσαν με ζηλοτυπία για τον Ιησού, τους είπε·

-Δεν μπορεί ένας άνθρωπος να λάβει τίποτε, αν δεν του έχει δοθεί από τον ουρανό. Αν το βάπτισμά του είναι δική του ανθρώπινη πρωτοβουλία, θα καταρρεύσει (27)· αφού όμως, όπως μου λέτε, προκόβει, αφού όλοι πηγαίνουν σ’ αυτόν, σημαίνει ότι είναι από το Θεό. Εξ άλλου εγώ δεν πήρα εντολή να κάνω καμμιά οργάνωση ή κανένα κόμμα. Σας το εξήγησα από την αρχή. Σεις οι ίδιοι είστε μάρτυρες ότι σας είπα·

-Δεν είμαι εγώ ο Χριστός· απλώς είμαι ένας σταλμένος από το Θεό με την εντολή να πορεύομαι πριν από αυτόν και να εξαγγέλλω τον ερχομό του(28).

Και συνεχίζει ο Ιωάννης να μιλάει με μεγάλη ταπεινοφροσύνη για τον εαυτό του και υψηλό σεβασμό για τον Ιησού.

-Αυτός, ο Ιησούς δηλαδή, που έχει τη νύφη, είναι ο γαμπρός, ενώ αυτός, εγώ δηλαδή, που στέκεται δίπλα του και χαίρεται με έκτακτη χαρά και μόνο ακούγοντας τη φωνή του, είναι ο φίλος του γαμπρού. Αυτή τη χαρά ότι είμαι φίλος του γαμπρού την έχω μέσα μου γεμάτη. Και χαίρομαι, διότι γνωρίζω ότι εκείνος πρέπει να προκόβει και να δοξάζεται, εγώ δε σιγά - σιγά να σβήνω (29-30).

Και πράγματι μετά από λίγο ο Ιωάννης φυλακίστηκε και αποκεφαλίστηκε σ’ ένα χορό που οργάνωσε ο Ηρώδης. Η αποστολή του τελείωσε³ και ο Θεός τον κάλεσε κοντά του.

Εδώ ο Ιωάννης πρώτος ονομάζει τον Ιησού νυμφίο. Μετά ο Ιησούς θα ονομάσει τον εαυτό του έτσι, όταν θα συνομιλεί με τους μαθητάς του Ιωάννου, που τον αμφισβητούσαν. Θα τους πει· Θυμάστε πως με ονόμασε ο διδάσκαλός σας Ιωάννης; με ονόμασε νυμφίο. Ο νυμφίος, λοιπόν, είμαι.

Νύφη είναι η εκκλησία. Μία νύφη. Ένας γαμπρός, ο Χριστός. Ας το ακούσουν αυτό οι σημερινοί οικουμενισταί, που θέλουν το γαμπρό με πολλές νύμφες, και τη νύφη με πολλούς γαμπρούς. Δεν θέλουν να καταλάβουν πόσο βλασφημούν κατά του Χριστού και της εκκλησίας, όταν ονομάζουν τις αιρέσεις εκκλησία και απαιτούν ν’ αποδεχτούν  τη βλασφημία τους και οι άλλοι. Ασελγαίνουν και κατά του Χριστού και κατά της εκκλησίας. Ούτε η νύφη εννοείται να ερωτοτροπεί με άλλους γαμπρούς, δηλαδή θεούς, ούτε ο Χριστός με άλλες νύφες, δηλαδή θρησκεύματα και αιρέσεις. Εις Κύριος, μία ποίμνη.

Ύστερ’ απ’ αυτά συμπληρώνει το σκεπτικό του Προδρόμου ο ίδιος ο ευαγγελιστής Ιωάννης, που γράφει το Ευαγγέλιο, λέγοντας·

-Αυτός που έρχεται από πάνω, από τον ουρανό, δηλαδή ο Ιησούς, είναι ανώτερος απ’ όλους, και φυσικά και από τον Ιωάννη, και ως ομοούσιος με τον πατέρα του, λέει αυτό που είδε και άκουσε ο ίδιος στον ουρανό από τον πατέρα του, την πηγή κάθε αποκαλύψεως. Ενώ αυτός που είναι από τη γη, δηλαδή ο Ιωάννης, ως άνθρωπος μιλάει σαν εντεταλμένος του Θεού, λέει όσα του λέει ο Θεός, δεν έχει όλη την αποκάλυψη. Επαναλαμβάνω· αυτός που έρχεται από τον ουρανό, ο Ιησούς, είναι ανώτερος απ’ όλους (31).

Και, ενώ ο Ιησούς μαρτυρεί αυτό που είδε και άκουσε, εν τούτοις αυτά που λέει οι περισσότεροι δεν τα παραδέχονται. Μόνο λίγοι τα παραδέχονται. Πάντως, αυτός που παραδέχεται τα λόγια του, αυτός κατά κάποιο τρόπο υπέγραψε ότι είναι ο αληθινός Θεός (32-33).

Από όσα λέει βγαίνει το συμπέρασμα ότι δεν λέει ψέματα, αλλ’ είναι αληθινός, ειλικρινής, είναι ο ίδιος ο Θεός. Είναι αυτός που στάλθηκε από το Θεό και λέει τα λόγια του Θεού. Διότι δεν του δίνει ο Θεός την έμπνευση με μέτρο, όπως δόθηκε στους προφήτες και στον Ιωάννη, αλλ’ έχει όλη την αποκάλυψη και τη θεία σοφία, δηλαδή τη θεότητα (34). Πνεύμα σημαίνει θεότητα, διότι ακόμη δεν ήταν γνωστό το τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος.

Πράγματι στους προφήτες ο Θεός δίνει μια αποκάλυψη σε περιορισμένο βαθμό και σε συγκεκριμένο χρόνο. Ενώ ο Ιησούς, μπορεί να είναι άνθρωπος, αλλά ταυτόχρονα ως Θεός έχει από μόνος του όλη την αποκάλυψη σε απεριόριστο βαθμό αχρόνως και αϊδίως, και λαλεί από δική του θεία έμπνευση.

Θαυμάζει κανείς την ταπεινοφροσύνη του Ιωάννου προδρόμου και βαπτιστού. Ο Ιωάννης, ο ταπεινός και πρόθυμος δούλος του Θεού, δεν ξεχνάει όσα άκουσε από  τον Ύψιστο στη βάπτιση του Ιησού, υποκλίνεται μπροστά στη μεγαλειότητα του Γιου του, τον ονομάζει νυμφίο και τον εαυτό του φίλο του νυμφίου. Ιδού παράδειγμα ταπεινοφροσύνης για όσους ψάχνουν παραδείγματα ταπεινοφροσύνης αλλού κι αλλού.

Απείρως πιο θαυμαστή είναι η ταπεινοφροσύνη του Κυρίου Ιησού, που, ενώ είναι Θεός, φαίνεται ως απλός άνθρωπος. Και δεν προβάλλει τη θεότητά του αλλά την κρύβει διακριτικά, για να αυτενεργήσει και τοποθετηθεί απέναντί του ελεύθερα ο κάθε άνθρωπος που συμβαίνει να τον γνωρίσει. Ο ίδιος εκδηλώνει έμμεσα τη θεότητά του με τα λόγια του και τα έργα του. Έτσι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν τον πιστεύουν, αλλά μόνον ολίγοι. Αυτών των ολίγων όμως η μαρτυρία είναι σφραγίδα εγκυρότητος της θεότητός του από ανθρωπίνης πλευράς, όσο και αν οι πολλοί δεν τον πιστεύουν.

Εύκαιρο να διερωτηθούμε· Η δική μας πίστη είναι μεταξύ της πίστεως των ολίγων;

Αθανάσιος Γ. Σιαμάκης, αρχιμανδρίτης

1. Για την ομιλία αυτή το υλικό αντλήθηκε κυρίως από το βιβλίο του Σιαμάκη Κ., Ερμηνεία εις το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, Θεσσαλονίκη 1972 (λιθογραφημένο).

2. Ο καθαρισμός ήταν είδος βαπτίσεως των Ιουδαίων, στηριζόμενο όχι στο Θεό αλλά στις παραδόσεις των πρεσβυτέρων, που ο Χριστός τις απορρίπτει όλες με αηδία. Οι Ιουδαίοι θεωρώντας μιαρούς όλους τους μη Ιουδαίους και τ’ αντικείμενά τους, επιστρέφοντας στο σπίτι τους απ’ έξω, για να ξεπλύνουν το «μίασμα», βυθίζονταν στο νερό οι ίδιοι μαζί με τ’ αντικείμενα που κουβαλούσαν σε ειδικές υδρίες, πριν από το φαγητό δε έπλυναν απαραιτήτως τα χέρια τους. Συχνά κατέκριναν τον Κύριο και τους μαθητάς του, διότι έτρωγαν ανίπτοις χερσίν. Του αυτού, ό. π., σ. 64.

3. Ο Ιωάννης κήρυξε μόνο 6 μήνες. Στα 29 του χρόνια βγήκε στο κήρυγμα, και στα 29,5 σφάχτηκε από τον Ηρώδη.